Notatka na marginesie

Witamy w naszym „wirtualnym muzeum”!

Możecie tu zobaczyć pamiątki z dawnego Stargardu. Przedmioty codziennego użytku, opakowania po produktach stargardzkich firm, gadżety reklamowe, stare widokówki i fotografie, oraz inne różności. W przypadku stargardzkich firm, przy każdej umieszczamy krótki opis, zestawiony z naszych źródeł. W jakich latach działała, czym się zajmowała. Czasem skany inseratów reklamowych.

Strona jest częścią większego projektu „Porcelanki.net”, ale poświęcamy ją wyłącznie pamiątkom z naszego miasta. Gdy piszemy te słowa – 22 października 2013 – większość gotowego materiału (zdjęcia i skany) jest już opracowana i udostępniona Czytelnikom. Mamy nadzieję na dalszy napływ eksponatów – z kolekcji Kolegów ze Stargardu i od naszych współpracowników ze stron kolekcjonerskich. Od nas będą jeszcze zdjęcia żeliwnych pokryw studzienek ze stargardzkich ulic (kończymy ich inwentaryzowanie), oraz dwa planowane artykuły historyczne – o stargardzkich cmentarzach i o bitwie w 1807 roku.

Zapraszamy do oglądania. Klikajcie na miniatury zdjęć.
Robert Paduch i Remigiusz Paduch

Ludwig Zantz

Firma założona w 1865 roku. Handel wyrobami metalowymi, pręty stalowe, blacha, produkcja okuć budowlanych i meblowych, narzędzia i wyroby kowalskie, teowniki, rury gliniane, kołyski i koryta metalowe, piece kaflowe i metalowe, skład towarów dla domu i kuchni, kowalstwo artystyczne. Występuje w książkach adresowych z lat:1866-1937
Adresy: Kramerstr. 5 (obecnie ul. Kramarska) (1872-31.09.1876), Große Mühlenstr. 9 (obecnie ul. Kazimierza Wielkiego) (01.10.1876-1937)
Na stargardzkich ulicach do dziś można spotkać żeliwne wyroby z tej firmy.

Egzekucja pięciu bandytów 1772

egzekucja-1

kliknij, żeby powiększyć

19 listopada 1772 na szubienicy w Stargardzie powieszono pięciu przestępców.

Cała piątka była Żydami, czterech z nich pochodziło z Polski. Należeli oni do bandy łotrzyków, która w latach 1764-1771 dopuszczała się różnych przestępstw na terenie Śląska, Ziemi Lubuskiej, Meklemburgii i Pomorza. Ich ostatnią ofiarą był 66-letni szyper Johann Fischer z Lubczyny (Lübzin) koło Goleniowa. Bandyci napadli na jego dom nocą 10 grudnia 1771. Skrępowali Fischera i jego domowników, a następnie ukradli im pieniądze i różne sprzęty domowe o łącznej wartości 657 talarów. Napadniętym udało się szybko uwolnić i zaalarmować sąsiadów, a trzej chłopi z Lubczyny pojechali z wiadomością do Stargardu. Stargardzki burmistrz i sędzia Gottfried Georgi zareagował bardzo energicznie. Za pomocą posłańców pruskiej poczty państwowej rozesłał na cztery główne gościńce wiadomość o bandzie rabusiów Izraelitów. Jak się później okazało, szajka składała się z 12 członków. Rozdzielili się na dwie grupy i zmierzali w kierunku polskiej granicy. Zatrzymali ich chłopi niedaleko Kolina (Collin) i w wiosce Zalęcin (Sallentin). W czasie aresztowania dwóm bandytom udało się zbiec.  Czytaj dalej

Tablica – Jägerstraße

z kolekcji Remigiusza Paducha

z kolekcji Remigiusza Paducha

Oryginalna tablica ze stargardzkich ulic (obecna ul. Płatnerzy), być może jedyna zachowana w całości. W latach 70-tych uratowana ze złomu. Obecnie wypożyczona do Muzeum, jako eksponat do stałej wystawy „Stargard dzień po dniu 1945-1989″.

Piszący te słowa strasznie żałuje, że nie wziął wtedy od razu jeszcze drugiej tablicy. Bo była i druga, w trochę gorszym stanie. Kolor jasnoniebieski, jakiś trójwyrazowy napis (byłem wtedy dzieckiem i nie umiałem jeszcze czytać gotyckich liter). Później wróciłem w to miejsce, ale tej drugiej tablicy już nie odnalazłem.

Eloi Bansept

Eloi Bansept – fabryka likierów i handel winem. Firma z Alzacji, założona w 1890 r. Po 1919 roku i powrocie Alzacji do Francji przeniosła się na ówczesne niemieckie Pomorze, do Stargardu. Potwierdzona działalność w Stargardzie 1920-1945
Adres fabryki: Zartzigerstr. 34a (obecnie ulica Bydgoska). Punkt sprzedaży: Radestr. 23 (od 1935) (obecnie ulica Grodzka; budynek nie istnieje)
W galerii poniżej prezentujemy wybrane obiekty z tej firmy (kliknijcie na miniaturki zdjęć).
Więcej informacji na naszej stronie kolekcjonerskiej „Porcelanki Zachodniopomorskie”.

J. Goldfarb

Goldfarb J. – fabryka tytoniu. Rok założenia: 1839 (Starogard Gdański – Prussisch Stargard). Firma zdobyła dużą popularność na ziemiach północnych Niemiec przed I wojną światową. Jej najpopularniejsze produkty to tabaka i tytoń do żucia. Po powstaniu państwa polskiego, w którego granicach znalazł się Starogard Gdański, właściciel – pan Ari Goldfarb – jako niemiecki patriota przeniósł swoją firmę do miasta Stargard in Pommern. Niestety, w III Rzeszy jego patriotyzm nie został doceniony i majątek Goldfarbów przejęli naziści jako mienie żydowskie. Firma działała w Stargardzie w latach 1920-1945. Od 1 lipca 1941 zmieniła nazwę (czyli została znacjonalizowana) na Stargarder Tabakfabrik Gebrüder Bernard A.-G., lecz nazwa handlowa pozostała Goldfarb.
Adresy: Große Mühlenstraße 20 (fabryka) i Großer Wall 28/29 (biuro, punkt handlowy)
Numer telefonu: 162 (1925), 2662 (1937)
(Właściwa fabryka tytoniu mieściła się na terenie dawnego browaru Lebendera przy Große Mühlenstraße 20, a biuro i przedstawicielstwo handlowe w dawnej fabryce likierów Rascha przy Großer Wall 28/29)

Czytaj dalej

Stargard marzec 1945

Fragment radzieckiej kroniki filmowej z marca 1945 roku o zdobyciu Stargardu. Ciekawy jest widok Starego Miasta (od 0:43). Widać sporo zniszczeń wojennych, lecz całe kwartały budynków jeszcze stoją. Dopiero później zwycięzcy podpalili miasto, doprowadzając je do stanu znanego z fotografii z końca lat 40-tych – czyli morza ruin na miejscu stargardzkiej Starówki.
Czytaj dalej

Mapa 1:25.000 z 1952 roku

mapa_1952Powojenny przedruk (dzieło amerykańskiej Army Map Service) niemieckiej mapy sprzed 1945 roku. Obecnie jest to najdokładniejsza mapa okolic Stargardu, jaką dysponujemy. Mnóstwo ciekawych rzeczy: dawne nazwy własne miejsc, wiele nieistniejących obiektów – w tym cmentarze na terenie obecnych parków, różne nieistniejące budynki poza miastem. Bardzo cenne źródło historyczne.

Mapa pochodzi z zasobów strony internetowej „Mapy archiwalne Polski i Europy Środkowej”. Nawet po przycięciu była bardzo duża i dla potrzeb „Stargardzkich Pamiątek” musieliśmy ją zmniejszyć o 50%. Oryginał w pięknej, dużej rozdzielczości znajduje się w kategorii „Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt)” – arkusz „2656 (1243) Stargard i. Pom. Stargard Szczeciński”. Do kompletu najbliższych okolic Stargardu przydatne są też inne arkusze: „2655 (1242) Kublank Kobylanka” z Grzędzicami i „2756 (1328) Kollin Kolin” z Kluczewem. Są też i mapy okolic nieco dalszych – Wierzbno, Suchań, Marianowo i inne. Wszystkich miłośników historii Stargardu zachęcamy do ściągnięcia sobie tych map.

Stargarder Schwimm-Verein

erster_Stargarder_Schwimm_Verein

odznaka Erster Stargarder Schwimm Verein, znalezisko Roberta Paducha

Stargarder Schwimm-Verein – stargardzkie towarzystwo pływackie. Założone w 1912 roku. Nazwa Erster Stargarder Schwimm-Verein pojawia się od 1924 roku. W roku 1935 dołączyło do niemieckiego Stowarzyszenia Pływackiego i Niemieckiego Towarzystwa Ratunkowego. Od roku 1937 członek Związku Wychowania Fizycznego Rzeszy i Niemieckiego Towarzystwa Ratunkowego

Przewodniczący:
1913 – sędzia Braune i Pastor Kiesow Wilh.,
1915, 1917 – Pastor Kiesow Wilh.,
1924 – Lüdcke Wdowa z domu Ripkow,
1935, 1937 – dr. Riemann Volkmar.